Primaire waterkeringen

Wat willen we bereiken?
We zorgen goed voor onze primaire waterkeringen

Dijken, duinen en sluizen langs de Noordzee, Waddenzee en het IJsselmeer moeten veilig zijn voor het stormseizoen. Alle werkzaamheden die daarvoor nodig zijn, vallen onder onze ‘instandshoudingsopgave’ en zijn onderdeel van onze zorgplicht.
Zo herstellen we eventuele schade aan de dijk tijdens en na het stormseizoen en voeren we werkzaamheden uit die de veiligheid van de dijk niet beïnvloeden. Zoals onderhoud dijkmeubilair en inwassen van basaltglooiingen met steenslag. Maar denk ook aan onderhoud dat nodig is voor schapenbeweiding op de kering. Of aan het op een veilige manier plaatsen van bankjes, dijktrappen en vispassages.
Voldoet de waterkering niet meer aan de veiligheidsnormen (zie maatregel 2)? Dan nemen we voorlopige maatregelen om de waterkering veilig te houden tot we de waterkering kunnen verbeteren.
Daarnaast inspecteren we de kering volgens inspectieplan en leggen we onvolkomenheden vast. Ook bepalen we wanneer herstel moet plaatsvinden, waarbij we een afweging maken aan de hand van urgentie en risico’s. Voordat het stormseizoen begint, testen we de sluitingsprotocollen voor de kunstwerken in de praktijk.
De dijk heeft steeds vaker ook een publieke functie. Daarom stellen we eisen aan activiteiten op de dijk. Daarnaast overleggen we vaker met initiatiefnemers van dit soort activiteiten. In 2022 actualiseren we ons beleid voor medegebruik.

Wat gaan we daarvoor doen?

We voeren de reguliere werkzaamheden voor onderhoud en inspectie uit. Als onderdeel van de opgave Assetmanagement brengen we ons (digitale) datamanagement op orden. Daarmee hebben we alle opstaande aandachtspunten van de zorgplicht uitgevoerd.

Prestatie-indicator

Wat willen we bereiken?
2. Beoordeling waterveiligheid primaire waterkeringen

Als beheerder beoordelen we of onze primaire waterkeringen voldoen aan de veiligheidseisen. Dit doen we elke 12 jaar als onderdeel van de monitoring en evaluatie. Deze beoordelingsronde loopt tot 1 januari 2023. Via de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) rapporteren we aan het Rijk. Die informatie gaat ook naar de Tweede Kamer. Vanaf 2023 start de volgende beoordelingscyclus van 12 jaar.

Wat gaan we daarvoor doen?

Begin 2022 ronden we de beoordeling van de Waddenzeedijk Ameland af.
Na goedkeuring van het laatste beoordeelde traject door de ILT, vatten we de resultaten van alle beoordelingen binnen ons beheergebied samen in een Veiligheidsrapportage. Hiermee informeren we het bestuur over de waterstaatkundige toestand van de primaire waterkeringen binnen ons beheergebied. Daarnaast verwerken we de gegevens uit de eerste beoordeling in het datamodel.

Prestatie-indicator

Wat willen we bereiken?
3. We versterken de primair waterkeringen via het Hoogwaterbeschermingsprogramma

Thema: Klimaatadaptatie, participatie
In 2050 moeten alle primaire waterkeringen in Nederland voldoen aan de nieuwe veiligheidsnormen. Om dit te bereiken werken alle waterschappen en Rijkswaterstaat samen in het landelijke ‘Hoogwaterbeschermingsprogramma’ (HWBP). De opgave primaire keringen is zo te beschouwen als één grote opgave onder de noemer van klimaatadaptatie. De projecten binnen de opgave bereiden we integraal voor. Dat betekent dat we bij het definiëren van de scope alle thema's en opgaven betrekken. Daarbij werken we gebiedsgericht en samen met omgeving en overheden (participatie).

Wetterskip Fryslan | Programma Waddenzeekust - YouTube

Wat gaan we daarvoor doen?

Het Rijk dekt de helft van de kosten en de gezamenlijke waterschappen dragen 40% bij. Daarnaast betalen we zelf 10% van de kosten van onze eigen projecten. Alle dijkversterkingsprojecten worden aangemeld bij het HWBP. De Alliantie programmeert de voorbereidingen en uitvoering van projecten op basis van urgentie. In het najaar van 2021 is de programmering voor de periode 2023-2034 vastgesteld. De programmering ziet er voor ons waterschap als volgt uit:

Fries HWBP-Programma

In lijn met het landelijke HWBP organiseren wij onze dijkversterkingen programmatisch en gebiedsgericht. Hiervoor zijn we het Friese HWBP gestart. Dit programma heeft de opdracht om met een gebiedsgerichte aanpak maatregelen te nemen die ons beschermen en de dijken laten functioneren als onderdeel van de gehele kustzone.
Bovendien willen we (de uitvoering van) plannen goed afstemmen met alle belanghebbenden en partners. Omdat het een omvangrijke, complexe en risicovolle opgave is worden projecten beheerst en gefaseerd voorbereid en uitgevoerd.
Naast het streven van het HWBP om de werken doelmatig uit te voeren, is er ook ambitie op het gebied van duurzaamheid, ecologie en ruimtelijke kwaliteit. Ook de samenwerking met andere overheden en de omgeving wordt vanuit de regeling meer gestimuleerd: “slim en doelmatig”. Met deze samenwerking willen we uitvoering geven aan het doel om  de maatschappelijke ruimtelijke opgaven in het gebied (waterschap, rijk provincie, gemeenten, landbouw en natuurorganisaties etc.) met een positieve kosten-batenafweging daadwerkelijk te realiseren. Het Friese HWBP draagt ook bij aan de landelijke (financiële) stabiliteit van het HWBP programma.

Wat willen we bereiken?
4. Planuitwerking dijkversterking Koehool- Lauwersmeer

Op basis van het voorkeursalternatief (VKA) komen we tot een uitgewerkt plan voor de dijkversterking van Koehool - Lauwersmeer. Dat doen we gebiedsgericht. Samen met de gebiedspartners werken we aan een veilige dijk. Daarbij nemen we een aantal (ecologische) koppelkansen in het project mee. De kansen die wij niet kunnen koppelen, krijgen later mogelijk een plek in het Fries Programma Waddenzee dat onder de regie van de provincie Fryslân staat.

Wat gaan we daarvoor doen?
We maken een uitwerking van het plan in 2022 en zorgen voor een Integrale planuitwerking in 2023

Prestatie-indicator

Wat willen we bereiken?
5. Verkenning integrale oplossingen Schiermonnikoog

We gaan de primaire waterkering van Schiermonnikoog versterken. Daarbij gaat het om delen van de Waddenzeedijk en het duinengebied. In 2021 is gestart met de voorverkenning van het project ‘Dijk- en duiversterking Schiermonnikoog’. Daarbij onderzoeken we in hoeverre we het vergroten van de veiligheid kunnen combineren met andere opgaven en wensen. En in welke mate samenwerking tussen gebiedspartners wenselijk is. We besteden specifiek aandacht aan veilig en toekomstbestendig, bestuurlijk en maatschappelijk gedragen en goed ingepast in de omgeving. Ook koppelkansen, innovaties en duurzame oplossingen maken deel uit van de verkenning.

Wat gaan we daarvoor doen?

We starten met de verkenning en ronden deze af in 2022.

Prestatie-indicatoren
Plan van Aanpak Verkenningsfase + kredietaanvraag AB

Wat willen we bereiken?
6: Gebiedsstudie stad Harlingen als onderdeel van Zurich-Koelhool

Rond 2024 starten we met het HWBP-project Zurich-Koehool. Daarvoor willen we helder hebben of we een aantal andere sociaaleconomische en infrastructurele vraagstukken rond Harlingen aan de dijkversterking kunnen koppelen. Dit beoordelen we samen met de provincie Fryslân en de gemeente Harlingen binnen het programma Harlingen. De vraagstukken betreffen onder andere:

• De renovatie van de Tjerk Hiddesluizen
• De logistiek rond het toerisme vervoer
• De ambities van de Port of Harlingen
• Het vraagstuk vanuit de boezemvisie of het boezemwater nog onder vrij verval kan worden geloosd bij Harlingen.

Wat gaan we daarvoor doen?

In 2021 zijn de eerste resultaten van de beoordeling bekend geworden. In 2022 brengen we de mogelijk technische scope in beeld en verkennen we mogelijkheden voor koppelingen met andere ontwikkelingen.

Wat willen we bereiken?
7: IJsselmeerkust: Faciliteren maatschappelijke ontwikkelingen IJsselmeerkust

Veel maatschappelijke initiatieven, ambities, projecten en financiële middelen komen deze jaren samen aan de Friese IJsselmeerkust. Daarbij gaat het om investeringen in natuur, cultuurhistorie, recreatieve paden en vaarwegen. Op én naast de dijk. Koppeling met het HWBP-programma is niet mogelijk. Het gaat namelijk om investeringen voor de langere termijn. Daarom willen we in 2022 onderzoeken of en zo ja, hoe wij deze maatschappelijke initiatieven toch kunnen ondersteunen. Doel is om tot een gezamenlijk integraal plan voor de gehele IJsselmeerdijk te komen, met een afgestemde programmering en een tijdige reservering van middelen.
We willen de maatschappelijke betekenis van de dijk vergroten en kapitaalvernietiging voorkomen. Wij willen daarvoor personele capaciteit inzetten, zodat de goede samenwerking met de omgeving plaatsvindt en de waterkerende functie geborgd blijft.

Wat gaan we daarvoor doen?

In 2022 willen we helder maken of en zo ja, hoe wij deze maatschappelijke initiatieven kunnen faciliteren om duurzame investeringen mogelijk te maken. Dat vraagt samenwerking met de maatschappelijke partners, het ontwerpen van meerdere scenario’s en mogelijk ook tot vervroegde investeringen in de kering.
.

Wat willen we bereiken?
8. Overname primaire waterkeringen Waddeneilanden

In het Bestuursakkoord Water uit 2011 is afgesproken dat primaire waterkeringen die gebieden beschermen waar het waterschap beheerder is, in beheer komen bij datzelfde waterschap. Voor ons waterschap gaat het om de overdracht van de dijk en duinwaterkering Vlieland, duinwaterkering Terschelling en duinwaterkering Ameland van Rijkswaterstaat naar ons. We werken de overdracht van het beheer in 2021 en 2022 in detail uit en onderhandelen met het Rijk over de condities en voorwaarden voor overname. Eind 2022 neemt het bestuur een besluit.

Wat gaan we daarvoor doen?

In 2022 gaan we op basis van life-cycle-costing in gesprek met het Rijk over de condities en voorwaarden die nodig zijn om tot een eventuele overnamen over te kunne gaan. De financiële paragraaf lijkt hier op voorhand cruciaal. Wetende dat het Bestuursakkoord Water ons hiervoor niet direct de ruimte geeft, is onze insteek om te komen tot een overname die structureel gefinancierd wordt.
Eind 2022 wordt een advies over de eventuele overname aan het bestuur voorgelegd.

Prestatie-indicator

Wat willen we bereiken?
9. Ruimtelijke opgave: denken in kustzones: overgangen en BOVI

Het hoger en breder maken van dijken en duinen heeft gevolgen voor het landschap. Zo scheiden we kust en land steeds harder, terwijl dit niet altijd in het belang is van flora, fauna  en de leefomgeving. Een integrale blik en het koppelen van andere belangen is steeds meer nodig. Dat doen we bijvoorbeeld door het opstellen van de Blauwe Omgevingsvisie (BOVi) Daarbij kijken we integraal naar alle wateropgaven in de kustzone en starten het gesprek over de gewenste adaptatie. Door klimaatverandering en nieuwe technische inzichten passen we de primaire waterkeringen telkens weer aan. Van ons wordt daarom steeds meer gevraagd breder te kijken en om andere belangen mee te koppelen.
In de blauwe omgevingsvisie kijken we integraal naar alle wateropgaven in de kustzone vanuit de klimaatverandering en starten het gesprek over de gewenste adaptatie.
Daarnaast zijn er actuele initiatieven die vanuit de omgeving op ons af komen.

Wat gaan we daarvoor doen?

• Er is een stevige programmatische aanpak voor de Friese Waddenzeekust
• De BOVi schetst lange termijn beelden voor de integrale adaptatie van de kustzone.
• Initiatieven worden vanuit vergunningverlening beoordeelt volgens de uitgangspunten voor de waterveiligheid.