Klimaatmitigatie

Wat willen we bereiken?
Spoor 1: besparen en opwekken (energieneutraal worden):

In 2025 willen we energieneutraal zijn. Energieneutraal gaat over het gebruik van elektriciteit en gas.
Als we energie besparen en zoveel mogelijk energie die we nodig hebben duurzaam opwekken, dan stoten we minder CO2 uit. Dit is daarmee een tussenstap op weg naar onze ambitie van klimaatneutraliteit. We hebben de afgelopen jaren allerlei maatregelen uitgevoerd om energie te besparen. Inmiddels wekken we 30% van ons energiegebruik duurzaam op.

Wat gaan we daarvoor doen?

• We starten met de uitvoering van de tweede fase van het project  ‘Zon op RWZI’s’. Hiermee gaan we van 30% naar 37% eigen energieopwekking. Deze maatregel werken we uit in de opgave Waterketen .
• Om de slag van 37% naar 100% energieopwekking te maken, haken we proactief en vroegtijdig aan bij regionale energie-initiatieven die ons kunnen helpen om energieneutraal te worden. In 2022 doen we daarvoor concrete voorstellen richting bestuur. (zie hieronder, maatregel energieparticipatie)
• We onderzoeken wat de mogelijkheden zijn om aanvullend energie te besparen. Dit doen we bovenop de besparingen die we onder de vlag van de landelijke MJA3-afspraken al hebben gerealiseerd. Deze maatregelen werken we uit in alle opgaven .

Wat willen we bereiken?
Spoor 2: fossielvrije brandstoffen (mobiliteit):

We willen in 2030 volledig fossielvrij zijn. Om dat te bereiken, gaan we door met de vergroening van ons wagenpark en materieel. Zolang we nog diesel gebruiken, kopen we blauwe diesel. De voertuigkeuzes voor het personenwagenpark zijn al fossielvrij. We kiezen voor blauwe diesel en elektrisch. We stimuleren onze medewerkers om de uitstoot zoveel mogelijk te beperken. Denk aan: carpoolen, fietsen, decentraal werken, openbaar vervoer en thuiswerken).

Wat gaan we daarvoor doen?

• We gaan door met de stimuleringsmaatregelen om uitstoot van CO2 verder terug te dringen. Deze maatregel werken we uit in de opgave Bedrijfsvoering.
• Ons wagenpark en materieel is in 2030 volledig elektrisch. Daarvoor stellen we een uitvoeringsplan op. Het gaat hierbij ook om de noodzakelijke (laad)infrastructuur. Deze maatregel werken we uit in de opgave Bedrijfsvoering .  
• In de energiebesparingsplannen (zie boven) kijken we ook naar besparing op brandstofgebruik.
• In de nieuwe contracten voor het uitbesteed transport van slib en het uitbesteed onderhoud van watersystemen bouwen we de CO2-uitstoot stapsgewijs af tot nul in 2030 Deze maatregel werken we uit in de opgaven deelsystemen en waterketen.

Wat willen we bereiken?
Spoor 3: aanpak emissies waterzuivering en slibketen:

Momenteel meten we op enkele RWZI’s onze uitstoot van lachgas en methaan. Op basis van deze monitoring maken we in 2022 een plan om deze uitstoot zoveel mogelijk terug te dringen. De resterende uitstoot compenseren we door bij de optimalisatie van de slibketen (inclusief eindverwerking) in te zetten op vastleggen van CO2 die vrijkomt uit de schoorsteen van de slibverbrandingsinstallatie.

Wat gaan we daarvoor doen?

We continueren onze monitoring van lachgas en methaan op de rwzi's. Verder stellen we een plan van aanpak op om de emissies vanuit de waterketen en slibketen omlaag te brengen en te compenseren, zodat we per saldo naar nul gaan in 2030. De bestuurlijke afweging over de mix van maatregelen gebeurt op basis van CO2-beprijzing, zodat er op die plekken wordt geïnvesteerd waar we de meeste reductie bewerkstelligen per euro . ( opgave waterketen ).

Wat willen we bereiken?
Spoor 4: klimaatneutrale en circulaire infrastructuur.
In 2030 willen we volledig klimaat neutraal zijn en circulair werken. Ook in het landelijke klimaatakkoord 1 is afgesproken dat grond0 weg en waterwerken (GWW) in 2030 klimaat neutraal en circulair zijn. Daarvoor ontwikkelden opdrachtnemers en opdrachtgevers die werkzaam zijn deze sector in 2021 een landelijke aanpak. Dit traject sluit aan bij de sporen waaraan de unie van waterschappen werkt, namelijk ''strategie circulaire waterschappen'', ''strategie duurzaam opdrachtgeverschap'', ''Strategie klimaat neutrale waterschappen'', ''CO2-beprijzing voor waterschappen en ''energie- en grondstoffenfabrieken.
Wat gaan we daarvoor doen?
Wij werken de uitgangspunten uit het landelijke en provinciaal traject (via afspraken met andere Friese overheden (zie hiervoor) nader uit en leggen ze voor aan het bestuur. Hiermee maken we concrete doelen voor energie, CO2 uitstoot en circulariteit onderdeel van alle opdrachten. Vanaf de start van de voorbereidingen, tot aan de aanbesteding en het beheer en onderhoud, van catering tot dijkversterking. Bij aanbestedingen geven we gunningsvoordeel voor duurzame aanbiedingen. De bestuurlijke afweging hiervoor gebeurt op basis van CO2-beprijzing. Deze maatregel werken we uit in de opgaven assetmanagement en bedrijfsvoering.

Wat willen we bereiken?
Spoor 5: klimaatpartner:

Door onze eigen CO2-uitstoot terug te dringen, dragen we ons steentje bij aan een duurzaam Fryslân. Door een actieve rol in en financiële bijdrage aan het Veenweideprogramma 2021- 2030 nemen we onze verantwoordelijkheid als waterbeheerder om de CO2-uitstoot uit dit gebied terug te dringen. Ook helpen we anderen CO2-uitstoot terug te dringen. Enerzijds door onze regulerende rol goed in te vullen voor alle energie- en klimaatinitiatieven die de komende decennia gaan spelen. Anderzijds door een proactieve rol in de energietransitie op het gebied van bijvoorbeeld aquathermie.

Wat gaan we daarvoor doen?
Bij dit spoor hoort geen concrete maatregel, maar eerder een houding waarbij we onze oren en ogen openhouden voor initiatieven in de maatschappij. Daar waar mogelijk en relevant sluit we bij deze initiatieven aan. Deze maatregel werken we uit in alle opgaven.

Wat willen we bereiken?
Standaardisatie assets en assetonderdelen
Thema: Klimaatmitigatie

Standaardisatie en het vaststellen van standaarden draagt bij aan efficiënt beheer en onderhoud van de assets en helpt bij het maken van afwegingen tussen duurzaamheid, kosten en levensduur. Er zijn de afgelopen jaren flinke stappen gezet op het gebied van standaardisatie. Voor kunstwerken zitten honderden standaarden en uitgangspunten nu vaak ‘verstopt’ in bestekken. Dit aantal brengen we terug. De standaarden die overblijven ontsluiten we voor de organisatie. Er zijn assetgroepen ingesteld en we werken met een Standaardisatie & Innovatie commissie. Voor primaire keringen en voor kunstwerken zijn diverse standaarden vastgesteld. Ook voor waterlopen is er een begin gemaakt. De komende jaren gaan we hiermee door.  
Standaardisatie is gericht op:

• Uniforme standaard van objecten met duidelijke keuzemogelijkheden en opties;

• Opzetten van de organisatie om mutaties in de standaarden te borgen;
• Bijdragen aan energieneutraal WF
• Goede toegankelijkheid van standaarden voor iedereen.

Wat gaan we daarvoor doen?

Prestatie-indicator

Wat willen we bereiken?
Woudagemaal fossielvrij
Thema: klimaatmitigatie

In ons coalitieakkoord staat dat we het Woudagemaal vanaf 2023 fossielvrij is. In 2022 starten we met pilots waarin we kijken naar het verduurzamen van de brandstof voor het gemaal.

Wat gaan we daarvoor doen?

In 2022 treffen we de voorbereidingen om het Woudagemaal per 2023 een fossielvrije brandstof te laten opereren.

Prestatie-indicator

Wat willen we bereiken?
Energiebesparingsplan  

Voor het beheer en onderhoud van de deelsystemen is energie nodig in de vorm van elektriciteit en brandstoffen Hiervoor wordt in 2022 een inventarisatie gedaan wat leidt tot een besparingsplan. 

Wat gaan we daarvoor doen?

In 2022 inventariseren we het energieverbruik binnen boezem.  In 2023 willen we tot een plan komen om op dit gebruik van energie te kunnen besparen.  Hiermee willen we inzicht krijgen in de knoppen waaraan we kunnen draaien om efficiënter met energie om te gaan.  

Prestatie-indicator  

Wat willen we bereiken?
Beleidsnota Duurzaam beheer zoetwater 
In 2022 stellen we de beleidsnota Duurzaam beheer zoetwater op. Het hoofdthema binnen Duurzaam Beheer Zoetwater is waterbeschikbaarheid: het in stand houden en zo mogelijk versterken van de zoetwatervoorraad voor zowel het grondwater als oppervlaktewater. Dit doen we in samenhang met andere lopende programma’s zoals het Waterbeheerprogramma en de BoVi, maar ook het Regionaal Waterprogramma van de provincie. Zo volgt uit het RWP, dat we in de komende planperiode gezamenlijk aan de slag gaan met een visie op het Noordelijk zeekleigebied, waarin verzilting een belangrijk thema is.

Wat gaan we daarvoor doen?
In 2022 leggen we de beleidsnota duurzaam beheer zoetwater ter vaststelling aan het bestuur voor.

Wat willen we bereiken?
Programma actieve kunstwerken (CA11)
Thema klimaatmitigatie

We werken doorlopende aan het programma actieve kunstwerken. Doel is om het bestaande areaal actieve kunstwerken in een goede staat te krijgen en te houden. Dit doen we volgens een vaste werkwijze.  Daarbij houden we rekening met beschikbare budgetten en (personele) capaciteiten. De komende jaren ligt de focus op het gebied de Greidhoeke.
In de projectfase passen we de methodiek van duurzaam GWW toe. Zo maken we duurzaamheid tot een integraal onderdeel in het ontwerp. Daarnaast werken we binnen assetmanagement aan standaardisatie waarbij we duurzaamheid, kosten en levensduur tegen elkaar afwegen.

Wat gaan we daarvoor doen?

De Greidhoeke ligt grofweg tussen de steden Leeuwarden, Franeker, Bolsward en Sneek. In het gebied staan 191 gemalen. Dit is 20% van het totale areaal. De gemalen komen voor een groot gedeelte uit de jaren ‘80 en ‘90. In 2030 zijn alle (geautomatiseerde) assets in de Greidhoeke onderzocht en waar nodig gereviseerd of vernieuwd.
Prestatie indicator

• Investeringsplanning gereed voor 2023

Wat willen we bereiken?
Energiebesparingsplan
Thema klimaatmitigatie

Voor het beheer en onderhoud van de deelsystemen is energie nodig (elektriciteit en brandstoffen). In 2022 inventariseren we het energieverbruik binnen deelsystemen. In 2023 willen we tot een plan komen om dit gebruik van energie te kunnen

Wat gaan we daarvoor doen?

In 2022 inventariseren we het energieverbruik binnen deelsystemen. In 2023 willen we komen tot een energiebesparingsplan op voor de opgave deelsystemen. Dit plan is de basis voor alle gebiedsprocessen en investeringsprojecten in de deelsystemen De keuzes die we in de grote projecten maken zijn bepalend voor hoe duurzaam het operationeel beheer kan zijn in de onderhoudsfase. Een ‘energielabelkaart’ voor de deelsystemen helpt ons om efficiënter met energie om te kunnen gaan. We starten in 2022 met het inventariseren van het energieverbruik binnen deelsystemen. Hiermee willen we inzicht krijgen in de knoppen waaraan we kunnen draaien om efficiënter met energie om te gaan.

Prestatie-indicator

Wat willen we bereiken?
Fossielvrije mobiliteit

Wij gebruiken brandstof voor transport van zuiveringsslib, onderhoud van de watersystemen, zakelijk verkeer en woonwerk verkeer. Om in 2030 klimaatneutraal te zijn maken we dit de komende jaren stapsgewijs fossielvrij. In de tussentijd gebruiken wij blauwe diesel in plaats van fossiele diesel voor ons eigen materieel en wagenpark.

Wat gaan we daarvoor doen?

• In 2022 leveren we een uitvoeringsplan op om ons wagenpark en materieel in 2030 volledig elektrisch te hebben, inclusief de daarvoor benodigde laadinfrastructuur.

Wat willen we bereiken?
Klimaatneutraal en circulair inkopen

Het inkopen van goederen, diensten en werken is een onderdeel van bedrijfsvoering. De keuzes die hierin worden gemaakt kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen.

Wat gaan we daarvoor doen?

Om invulling te geven aan een CO2-neutrale organisatie laten we het dagelijks bestuur de uitgangspunten voor alle inkooptrajecten om CO2-uitstoot te beperken en circulariteit te bevorderen vaststellen.
Landelijk worden uitgangspunten opgesteld voor klimaatneutraal en circulair inkopen (zie hoofdstuk strategie en omgeving, spoor 4 van de vijf-sporenaanpak). In 2022 werken wij deze uitgangspunten uit het landelijke traject nader uit voor alle inkooptrajecten, vanaf de start van de voorbereiding tot aan de aanbesteding. Alle opdrachtgevers van aanbestedingen en inkooptrajecten worden bewustgemaakt van de impact van hun aanbestedingen op de klimaatdoelen.